Members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic or Legislative Base of the Azerbaijan Republic (Azerbaijani: آذرنایحان جمهوریتی مجلس مبوثان اعضاسی) were the members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic, which was established as a continuation of the Azerbaijani National Council on December 7, 1918, as the legislative body of the Azerbaijan Democratic Republic.
Although the results of the elections to the Transcaucasian Sejm, held in 1917, were recognized, the parliament was dissolved by the Bolsheviks on the first day. [1] After the October Revolution, the federative state of Georgia, Azerbaijan, and Armenia united under the name of the Transcaucasian Democratic Federative Republic.[2] The members of the Transcaucasian Sejm, the legislative body of this republic, were ensured by an increase in the number of Muslim members elected to the Transcaucasian Sejm, which was achieved by increasing the number of Azerbaijani members four times. After the Social Democratic Party of Georgia, the Musavat and the democratic allies formed the Muslim faction of the Transcaucasian Sejm, led by the Musavat and the democratic allies, which had the second largest number of national deputies after the Social Democratic Party of Georgia. On May 27, 1918, this faction formed the basis of the Azerbaijani National Council.[3] On May 28, 1918, Azerbaijan declared its independence.[4] After that, taking into account the impossibility of holding local elections and the creation of the National Council's Parliament, which decided to call the Assembly of the Republic of Azerbaijan, which decided to call the Assembly of the Republic of Azerbaijan, the National Council adopted the "Law on Elections to the Azerbaijani Parliament" on November 19, 1918.[5] According to this law, the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic, which was to consist of 120 members, was to be expanded and new members were to be elected on the principle of expansion of the number of members. The Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic held its first session on December 7, 1918. During the activity of the parliament, its internal regulations were adopted. Based on these regulations, members were accepted and expelled. Transfers of members between factions within the parliament were frequent.
The extraordinary session of the parliament, which took place due to the ultimatum sent by the Bolshevik government to take over, was the last session of the parliament. Thus, on April 27, 1918, the activities of the parliament were terminated.[6]
Background edit
Transcaucasian Sejm edit
The Transcaucasian Sejm, established in Tiflis in February 1918 by deputies elected from Transcaucasia, as a governing body. Its last session was held on May 26, 1918. The Sejm consisted of four Muslim parties represented by 44 deputies: the Musavat and the democratic allies, the Muslim Socialist Bloc, the "Unity" party in Russia, and the Muslim Social-Democratic (Menshevik) Party "Hummat". These 44 deputies from the four Muslim parties were represented in the Muslim faction of the Transcaucasian Sejm. On May 26, 1918, the Transcaucasian Democratic Federative Republic declared its independence from the Democratic Republic of Georgia. The next day, on May 27, a special session was called by the former Muslim faction of the Transcaucasian Sejm. The purpose of the session was to discuss the current political situation, and all members of the former Muslim faction of the Transcaucasian Sejm agreed to declare Azerbaijan's independence, establish an independent state, take control of Azerbaijan's administration, and create a Temporary National Council.[7]
National Council edit
On May 28, the first session of the Azerbaijan National Council was held at the former residence of the Caucasian viceroy in Tiflis. Although some sources indicate that there were 44 members in the National Council, other sources confirm that Musa bey Rafiyev and Nariman bey Narimanbeyli were also members.[3][8]
On May 28, the Azerbaijan National Council held its first session at the former Caucasian viceroy's palace in Tiflis. The National Council adopted a historic decision on declaring an independent state of the South-East Caucasus, accepted the Declaration of Independence, and held a vote. Twenty-four members voted in favor of independence, while two members (Sultan Majid Ganizade and Jafar Akhundov) remained neutral. The six-point declaration was signed by Hasan bey Agayev, Fatali Khan Khoyski, Nasib bey Yusifbeyli, Jamo bey Hajinski, Shafi bey Rustambeyli, Nariman bey Narimanbeyli, Javad bey Malik-Yeganov, and Mustafa Mahmudov.[4]
The Temporary National Council elected Mohammad Amin Rasulzadeh as its Chairman and Hasan bey Agayev as his deputy. Fatali Khan Khoyski was elected as the head of the Executive Committee.[9]
After the adoption of the historic decision to declare Azerbaijan an independent state at the first session of the National Council on May 28, 1918, the session resumed after a one-hour break. Fatali Khan Khoyski, who was tasked with forming the first Azerbaijani government, announced the composition of the temporary government. However, the move of the Azerbaijani National Council and the Government to Ganja on June 16, 1918, caused political turmoil. In these complex political conditions, it was decided to dissolve the Azerbaijani National Council to protect and preserve Azerbaijan's state independence, and all legislative and executive powers were transferred to the Temporary government led by Fatali Khan Khoyski, with no one else being allowed to intervene except in the Temporary National Council, which was to be convened within six months.[10] The government of Fatali Khan Khoyski started preparations for the convening of the Constituent Assembly. For this purpose, a special commission was created. Despite the fact that only six months had passed since the decision of the National Council, which gave the government the authority to continue its rule alone, based on the initiative and appeal of Fatali Khan Khoyski, the Azerbaijani National Council resumed its activities on November 16, 1918. At the suggestion of Fatali Khan Khoyski, the Azerbaijani National Council took over the task of convening the Constituent Assembly.[11]
On November 19, 1918, at the meeting of the National Council chaired by Mohammad Amin Rasulzadeh, the National Council adopted a law on the convocation of the Constituent Assembly of the expanded Azerbaijani Parliament, and suspended its activities.[10]
The National Council and the first government continued their activities in Baku from June 16 to November 16, 1918, until the opening of the first Parliament.
Changes in Membership edit
- On May 29, 1918, during the 2nd session of the Shura in Shura, Teymur bey Makinsky's membership is unanimously accepted.
- On June 1, 1918, during the 3rd session held in Tiflis, the Hümmət Party proposed the membership of Qasım bəy Camalbəyov in place of Cəfər Axundov, and the proposal was accepted.
- On December 1, 1918, in a secret session, with the statement of Fətəli khan Khoyski and the abstention of Mahammad Amin Rasulzade, the request of the Slavic-Rus Society to elect members of parliament from the areas allocated to Russians (the Russian National Council had refused these areas) was accepted.
- At the last session of the Shura on December 4, 1918, 2 candidates from the Shamakhi district (Yusif Əhmədzadə and Həbib bəy Mahmudbəyov) were nominated by local committees, and 3 candidates (Aliheydar Garayev, Asəf bəy Şıxəlibəyov, and Ağa bəy Səfərəliyev) were nominated by elders' councils. Yusif Əhmədzadə was automatically disqualified from the candidacy as he had already become a member of the Trade and Industry Union, leaving the selection to be made from the remaining 4 candidates. In a secret vote, Asəf bəy Şıxəlibəyov received 11 votes, Aliheydar Garayev received 9, and Həbib bəy Mahmudbəyov received 1 vote. Asif bəy Şıxəlibəyov was thus elected as a member of the Shura.
Parliament edit
Opening edit
At the session of the Azerbaijan National Council held on November 19, 1918, under the chairmanship of Mahammad Amin Rasulzade, laws related to the parliament were adopted, and a decision was made that all nations living within the state's borders should be represented. According to the information provided in the Caucasian calendar, there were 2,750,000 people in these territories. Of these, 1,900,000 were Muslim, 500,000 were Armenian, and 230,000 were Russian. Muslims were to be represented by 1 delegate for every 24,000 people, Armenians by 1 for every 72,000, and Russians by 1 for every 23,000.
Thus, it was decided to form the Azerbaijan Parliament consisting of 120 members. According to the law, out of the 21 Armenian delegates to be elected to the Parliament, 8 were to be from Ganja, 8 from Shusha, and 5 from Baku Armenian committees. From the Russian population in Baku, 10 were to be sent by the Russian National Council, 1 by the German National Council, 1 by the Jewish National Council, 1 by the Georgian National Council, and 1 from the Polish committee. In addition, the law provided for the sending of 3 delegates by the Baku Trades Unions Council and 2 by the Baku Industrial and Commercial Council.[12] Members of the Parliament had immunity from prosecution.
According to the decision of the session of the Azerbaijan National Council held on November 19, 1918, 44 Turk-Muslim delegates, elected to the All-Russian Constituent Assembly in late 1917, were to be included in the composition of the newly created parliament. The remaining 36 deputies from the Muslims and representatives of other nationalities were to be re-elected. The formation of the new Parliament was to be completed by December 3, 1918.[13]
In connection with the convocation of the Azerbaijan Republic Parliament, on behalf of the Azerbaijan National Council, a "Statement to All Azerbaijani People!" was published in Azerbaijani and Russian on November 29, 1918, signed by its president, Mahammad Amin Rasulzade.
On December 7, 1918, at 13:00, the solemn opening of the Azerbaijan Parliament took place in the building of the former Girls' School on Nikolayev Street (now the building of the Məhəmməd Füzuli Institute of Manuscripts).[14][15]
Internal Rules edit
On January 16, 1919, during the eighth session of the parliament, the Müsavat Party and its leader, Mahammad Amin Rasulzade, presented a draft law to the parliament titled "Draft Law on Members of Parliament not Present in the Parliament":
| “ |
|
” |
The draft law was unanimously adopted. During the same session, the Müsavat Party also presented the "Non-Public" draft law to the parliament. According to this law, members of the Parliament could not hold government office at any time. Stanislav Vansovich objected to this law and proposed that it be referred to the commission
. Mikhail Vinogradov and Aslan bey Gardashov also approved this proposal. The law was submitted to the commission with the condition that it be returned to the parliament within 10 days for further consideration.
On January 25, 1919, during the ninth session of the parliament, the "Non-Public" law, which had been examined by the commission, was discussed:
| “ |
|
” |
Although the draft law sparked debates, it was unanimously adopted after a defense by Mahammad Amin Rasulzade. After the adoption of the law, it was announced at the 4th February 1919 session of the parliament that the seminar director Firudin bəy Köçərli and the deputy justice minister Teymur bey Makinsky had resigned from their membership. It was also announced that Colonel Vladimir Ollonqren from the Slavic-Rus Society, Abdulla Qəbulzadə, Bahram bey Vazirov, Bayram Niyazi Kiçikxanlı, Əli bəy Zizikski, Hacı Hüseyn Əfəndizadə, and Rashid bey Akhundzadeh had resigned from government service and accepted membership of the parliament. Governor of Ganja İbrahim ağa Vəkilov, Governor of Baku Museyib bey Akhijanov, Cəmil bəy Ləmbəranski, Aliagha Hasanov, Sadykh bey Aghabeyov, Mammad Yusif Jafarov, and Hamid bey Shahtakhtinski were expelled from the parliament according to the "non-public" law. Ahmed bey Pepinov and Jamo bey Hajinski suggested that Mammad Yusif Jafarov and İbrahim ağa Vəkilov should not be expelled due to their permissions, and the rest should be expelled. The proposal was accepted.
Resignations continued thereafter. At the 5th February 1919 session of the parliament, Governor of Ganja İbrahim ağa Vəkilov announced his resignation from membership. At the 28th January 1919 session of the parliament, it was announced that Sultan Məcid Qənizadə had resigned from the Ministry of Education and accepted membership. At the 3rd April 1919 session of the parliament, it was announced that Yusifəli Əliyev had left government service.
Khosrov bey Sultanov was appointed as the Qarabag governor on January 15.
Committees edit
There were 11 committees active in the parliament. In addition to several permanent committees, temporary committees were also sometimes active. For example, there was a temporary "General Amnesty" committee formed to prepare for the amnesty decision related to the opening of the parliament, a special committee created for the investigation of Əli Bayramov's murder, and a special committee for selecting students to be sent abroad. The names of some committees varied. For example, the "Organization and Supplies" committee was later renamed the "Supplies" committee, and the legislative committee was sometimes called the draft or legislative-committee.[16] After the adoption of the internal regulations of the parliament, the activities of the committees began to be regulated. According to the regulations, if a committee does not hold any sessions within a month, it will be dissolved, and its members will be dismissed. For example, the equipment and supplies committee, later renamed the supplies committee, and the land committee were dissolved on April 14 and April 24, respectively, according to the regulations. During the adoption of the regulations, the creation of a new budget committee was considered, but after discussions, it was merged with the finance committee under the name of the finance-budget committee due to its similar functions. In October 1919, a Central Election Commission consisting of 21 members was formed. After its establishment, at the 13th October 1919 session of the parliament, the draft committee for the elections of the Constituent Assembly officially completed its work. On January 5, 1920, at the 114th session of the parliament, a new "Inspection" committee was formed. At the 15th April 1920 session of the parliament, a special committee was created to oversee the investigation of Əli Bayramov's murder.
List edit
The members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic are listed below. As some information about certain members is incomplete, the list is not exhaustive. The section on their positions provides information on their membership in various commissions at different times. The date of election indicated is the date when the members entered the parliament and were presented to the credentials committee. Sometimes, another date is given within parentheses after this date, which is the date of confirmation of the members by an internal parliamentary vote after approval by the credentials committee. Additionally, during the eighty-seventh session of the parliament on October 23, 1919, a statement was announced regarding several parliament members resigning from the Neutral faction and joining the Musavat and Neutral faction. Although the statement in the petition mentioned the formation of the Musavat and Neutral faction in place of the Musavat faction, the parliamentary records indicate that during this period, the faction operated under the name Musavat and Neutral.
(1895–1971) |
Muslim Socialist Bloc |
| |||||
(1882–1947) |
 |
Musavat |
| ||||
(1873–1928) |
 |
| |||||
(1853–1943) |
| ||||||
(?—?) |
 |
||||||
(1876–1920) |
| ||||||
Independent politician | |||||||
(1880–1936) |
 |
||||||
Independent politician | |||||||
(?—?) |
 |
||||||
Independent politician | |||||||
(1888–1921) |
 |
Musavat |
| ||||
(1893–1940) |
|
| |||||
(?—?) |
|
(Victor Klenevskinin əvəzinə[o]) |
|||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
| |||||
(1886–?) |
|
Musavat |
| ||||
(1866–1920) |
 |
| |||||
(1881–1937) |
 |
Muslim Socialist Bloc Xalqçı Partiyası |
|||||
(1893–1937) |
(Abdulla Qəbulzadənin əvəzinə) |
||||||
(1891–1927) |
Muslim Socialist Bloc |
||||||
(1870–1945) |
Salyan Milli Komitəsi |
| |||||
Independent politician | |||||||
(1889–1922) |
 |
||||||
(1877–1921) |
 |
| |||||
(1861–1932) |
| ||||||
(1857–1921) |
 |
||||||
(?—?) |
|
||||||
(1888–1942) |
 |
Muslim Socialist Bloc Xalqçı Partiyası |
| ||||
(1878–1937) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
|
| |||||
Musavat | |||||||
(1884–1959) |
 |
||||||
(1870–1948) |
 |
| |||||
(1869–1939) |
|||||||
(1893–1938) |
 |
Hummet |
| ||||
(?–?) |
 |
Musavat |
| ||||
(1891–1961) |
.jpg) |
Hummet |
| ||||
(1875–1968) |
Musavat |
||||||
(1876–1929) |
Quba qəzası |
| |||||
(1871–1933) |
 |
| |||||
(1896–1938) |
 |
Hummet |
|||||
(1862–1934) |
 |
| |||||
(1889–1939) |
|
||||||
(1867–1941) |
 |
| |||||
Independent politician | |||||||
(1867–1930) |
|||||||
Musavat |
|||||||
(1875–1920) |
 |
||||||
Independent politician | |||||||
(1863–1920) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
||||||
(1887–1920) |
| ||||||
(1878–1937) |
Hummet |
| |||||
(1881–1930) |
|
| |||||
(1872–1930) |
 |
Musavat |
|||||
(1879–1937) |
|||||||
(1870–1929) |
 |
Quba şəhəri |
|||||
(1880–1944) |
 |
Musavat |
|||||
(1875–1920) |
 |
Musavat |
|||||
(1873–1947) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
 |
| |||||
(1879–1943) |
 |
Independent politician |
| ||||
(1879–1935) |
 |
||||||
(1853–1934) |
 |
Musavat |
|||||
(1881–1923) |
 |
Hummet |
| ||||
(?-?) |
|
Muslim Socialist Bloc Xalqçı Partiyası |
|||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
| |||||
(1862–1933) |
|
||||||
(1879–1920) |
Musavat |
| |||||
(1879–1929) |
|||||||
(1874–1953) |
 |
||||||
(1881–1938) |
Hummet |
| |||||
(1889–1937) |
Musavat |
||||||
(1870–1926) |
|
||||||
(?—?) |
|
| |||||
(1889–1972) |
|||||||
Musavat | |||||||
(1884–1942) |
| ||||||
(?—?) |
|
(Victor Klenevskinin əvəzinə) |
|||||
(1871–1925) |
.jpg) |
Musavat |
|||||
(1879–1941) |
 |
Musavat |
|||||
(1882–1982) |
.jpg) |
Musavat |
|||||
(1884–1955) |
 |
Musavat |
|||||
(1895–1982) |
.jpg) |
Muslim Socialist Bloc |
| ||||
(1885–1935) |
 |
Independent politician |
| ||||
| |||||||
(1880–1920) |
 |
Musavat |
| ||||
(1875–1931) |
 |
Musavat |
|||||
(1864–1944) |
| ||||||
Musavat | |||||||
(1885–?) |
|
||||||
(?—?) |
|
| |||||
 (1887–1919) |
 |
Musavat |
|||||
(1891–1949) |
 |
| |||||
(1862–1931) |
Musavat |
||||||
(1875–1936) |
 |
||||||
Independent politician | |||||||
(1895–1971) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
|
| |||||
(1880–1975) |
|||||||
(1877–1920) |
Musavat |
Quba |
|||||
(1888–1938) |
 |
Musavat |
(National Council)[ay] |
| |||
(1878–1937) |
 |
Musavat |
|||||
(1896–1865) |
 |
Musavat |
|||||
(1892–1920) |
.jpg) |
Musavat |
| ||||
(1889–1937) |
 |
Musavat |
| ||||
(1881–1920) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
|
| |||||
(1898–1934) |
 |
Musavat |
| ||||
(1880–1940) |
 |
Musavat |
|||||
(?—?) |
|
Musavat |
| ||||
(1891–?) |
Muslim Socialist Bloc Xalqçı Partiyası |
| |||||
(1865–1944) |
|||||||
(?—?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
||||||
(1867–1930) |
 |
Hummet |
| ||||
(1856–1931) |
 |
||||||
(1888–1937) |
|||||||
(?—?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
||||||
(?—?) |
|
(Victor Klenevskinin əvəzinə) |
|||||
(1866–1938) |
 |
| |||||
(?—?) |
|
(Şəki mahalı) |
|||||
(1893–1960) |
.jpg) |
Musavat |
| ||||
(1874–?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
| |||||
(?—?) |
|
| |||||
(1883—?) |
 |
| |||||
(Sergey Mixaylovun əvəzinə) |
|||||||
(?-?) |
|
(Replaced with Grigori Skhakaya) |
| ||||
(1867–1943) |
|||||||
(?—?) |
|
||||||
(?–1938) |
(Bakı Ticarət və Sənayə İttifaqı) |
| |||||
Independent politician | |||||||
(?—?) |
|
Musavat |
| ||||
(?—?) |
|
| |||||
(1854–1933) |
| ||||||
Notes edit
- ^ a b Parlamentin 9 october 1919 tarixli sayca səksən birinci iclasında parlamentin iclaslarına üzrsüz səbəbdən 15 gündən artıq müddətə qatılmadığı üçün Abbas bəy Atamalıbəyov və Arşak Paronyanın üzvlükdən ixrac edildiyi elan olundu.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Parlamentin 24 april 1919 tarixli iclasında torpaq komissiyası yenidən təşkil olunmuşdur. Seçkilərdə Javad bey Malik-Yeganov 36, Heybatgulu Mammadbayov 32, Mahammad Amin Rasulzade 30, Aslan bey Gardashov 28, Aliheydar Garayev 27, Qərib Kərimoğlu 26, Aleksandr Ter-Azaryan da 26 səslə Member of the land commission seçilmişdir. Mahammad Amin Rasulzadenin təklifi ilə seçilmiş üzvlər həm də fəhlə komissiyasının üzvləri seçilmişdir. Aslan bey Gardashovun əvəzinə qanunverici komissiyaya Ahrar faction tərəfindən Muxtar Əfəndizadə üzv göstərildi. Həmçinin, Jamo bey Hajinski Məclisi-Müəssisan seçkiləri üçün layihə komissiyasından fraksiya tərəfindən çıxarıldı, əvəzinə isə Abbas bəy Atamalıbəyov təklif olundu.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz Parlamentin 27 april 1920 tarixli sayca yüz qırx beşinci, təcili və fövqəladə iclasında hakimiyyətin kommunistlərə təhvil verilməsi haqqında qərar qəbul olundu. Parlamentin taleyi qərarda məlum olmasa da, bu parlamentin sonuncu iclası oldu.
- ^ a b c d e f g 1919-cu ilin october ayında 21 nəfər üzvdən ibarət Mərkəzi Seçki Komissiyası təşkil olunmuşdur. Bu komissiyanın təşkilindən sonra parlamentin 13 october 1919 tarixli sayca səksən üçüncü iclasında rəsmi olaraq Məclisi-Müəssisan seçkiləri üçün layihə komissiyasının işinə xitam verilmişdir.
- ^ Parlamentin 1 november 1919 tarixli sayca doxsan birinci iclasında Abdulla bəy Əfəndizadənin sədri olduğu Əhrar fraksiyanı tərk etdiyi, hələlik hem bir fraksiyaya daxil olmadığı, özünü sol bitərəf elan etdiyi açıqlandı.
- ^ Parlamentin 16 october 1919 tarixli səksən dördüncü iclasında Abdulla Qəbulzadənin uzun müddətdir xəstə olduğundan istefa etməsi ilə bağlı Zaqataladan göndərilmiş teleqram oxundu.
- ^ a b c d e f Parlamentin 22 april 1920 tarixli sayca yüz qırx üçüncü iclasında qanun layihəsi komissiyasına tam tərkibdə seçkilər keçirilmiş. Museyib bey Akhijanov, Asəf bəy Şıxəlibəyov, Rza bəy Ağabəyov, Qara bəy Qarabəyov, Stanislav Vanseviç, Abqar Papyan və Bağır Rzayev üzv seçilmişdir.
- ^ a b c d e f Parlamentin 14 april 1919 tarixli sayca iyirmi doqquzuncu iclasında Daşnaksutyun fraskiyası yaradıldı və Armenian factionnın bəzi üzvləri bu fraksiyaya keçdilər.
- ^ a b c d e f g h i j k l Parlamentin 16 february 1920 tarixli sayca yüz iyirmi beçinci iclasında tərtibat və ləvazim komissiyası üzvlüyünə Bağır Rzayevin əvəzinə seçiləcəyi elan olundu. Bayram Niyazi Kiçikxanlı bir ay yarımlıq məzuniyyətlə Zaqatalaya getdiyi üçün mərkəzi seçki komissiyası üzvlüyündən istefa verdi. Abuzar bey Rzayev vaxtı olmadığından təshih komissiyası üzvlüyündən istefa verdi. Qazı Əhməd bəy Məhəmmədbəyov isə vaxtı və imkanı olmadığından qanun layihəsi komissiyası üzvlüyündən istefa verdi. İclasın sonunda seçki keçirildi. Tərtibat və ləvazim komissiyasına Şəfi bəy Rüstəmbəyli, nizamnamə komissiyasına Hasan bey Aghayev, Mustafa Mahmudov, Aslan bey Safikurdski, Stanislav Vanseviç, İsak Xocayev, Qara bəy Qarabəyli və Aslan bey Gardashov seçildi.
- ^ Parlamentin 2 october 1919 tarixli səksəninci iclasında Abuzar bey Rzayevin Independents factionndan çıxaraq Müsavat fraksiyasına daxil olduğu elan edildi.
- ^ a b c d e f g Parlamentin 23 october 1919 tarixli sayca səksən yeddinci iclasında açıqlanan bəyənnaməyə əsasən səsvermə hüququnu özündə saxlayaraq Müsavat və Independents factionna daxil olmuşdur.
- ^ Parlamentin 15 may 1919 tarixli sayca otuz səkkizinci iclasında Ağa bəy Səfərəliyevin İttihad Partiyasından istefa verdiyi elan olundu.
- ^ Parlamentin 7 august 1919 tarixli sayca altmış üçüncü iclasında Ağa bəy Səfərəliyevin Independents factionna daxil olduğu elan olundu.
- ^ Parlamentin 25 february 1919 tarixli sayca on altıncı iclasında 1 aydan artıqdır parlament iclaslarına qatılmadığı və bununla bağlı məlumat vermədiyi üçün məbusluqdan ixrac olundu.
- ^ a b c Parlamentin 3 april 1919-cu il tarixli sayca iyirmi altıncı iclasında Javad bey Malik-Yeganovun dəmir yolu qulluğuna keçdiyi haqqında məlumat məktubu oxunmuş və dövlət qulluğuna keçdiyi üçün Vikto Klenevskinin məbusluqdan azad edildiyi elan olundu. Fraksiya onun yerinə üzv olaraq professor Aleksandr Dubrovski göstərildi. Parlamentin september 1919 tarixli yetmişinci iclasında Lənkərana fövqəladə nümayəndə olaraq təyin olunduğu üçün tətil müddətini keçən Javad bey Malik-Yeganovun üzvlükdən xaric olması barədə müzakirələr edilmişdir.
- ^ Parlamentin 14 july 1919 tarixli sayca əlli beşinci iclasında Aleksandr Dubrovskinin istefası barədə ərizə oxundu.
- ^ a b c d Parlamentin 22 january 1920 tarixli sayca yüz iyirmi iclasında maliyyə və büdcə komissiyasından gələn məktub oxundu. Məktubda qeyd olunurdu ki, Musa bey Rafiyev və Ahmed bey Pepinov nazir təyin olunduğu üçün, Mixail Vinoqradov və Arşak Paronyan üzvlükdən çıxdığı üçün boşalan yerlərə üzvlər təyin olunsun. Ahrar faction isə Abdulla bəy Əfəndizadənin fraksiyadan ayrıldığı üçün komissiyalarda Əhrar adından üzv qalmadığını söyləyərək yeni üzvlərin seçilməsini rica etsə də, təklif qəbul olunmadı.
- ^ a b Parlamentin 16 june 1919 tarixli sayca qırx səkkizinci iclasında Asəf bəy Şıxəlibəyovun istefası, Hacı Molla Əhməd Nuruzadənin 20 günlük məzuniyyətin (28 april-18 may) müddətinin tamam olmasına baxmayaraq məlumatlandırma etmədiyi və iclaslarda iştirak etmədiyi üçün 2 june 1919 tarixindən parlamentdən xaric olunduğu elan edildi.
- ^ a b c d e Parlamentin 19 february 1920 tarixli sayca yüz iyirmi altıncı iclasında təshih komissiyasına Abuzar bey Rzayev və Mustafa bey Vakilov əvəzinə Hasan bey Aghayev və Mustafa Mahmudov üzv seçildi. Qanun layihəsi komissiyasına Qazı Əhməd bəy Məhəmmədbəyov əvəzinə isə Qara bəy Qarabəyli seçildi. Həmçinin mərkəzi seçki komissiyasına Bayram Niyazi Kiçikxanlı əvəzinə isə Aslan bey Gardashov seçildi.
- ^ a b c d Parlamentin 19 january 1920 tarixli sayca yüz on doqquzuncu iclasında Ahmed bey Pepinov hökumətə daxil olduğu üçün fraksiyadan onun əvəzinə mərkəzi seçki komissiyasına İbrahim Əbilov namizəd göstərilmişdir. Həmin iclasda Qasım bəy Camalbəyov da eyni komissiyadan istefa vermiş və əvəzinə Aslan bey Safikurdskinin namizədliyini irəli sürmüşdür. Qapalı, şar üsulu ilə seçkilər keçirilmiş və hər iki şəxs komissiya üzvü seçilmişdir.
- ^ a b c Parlamentin 11 march 1920 tarixli sayca yüz otuz üçüncü iclasında Qərib Kərimoğlunun xəstəliyi ilə bağlıü üzvlükdən istefa verdiyi və heç bir fraksiyanın üzvü olmayan Baba Qəbulovun və Məşədi Səməd Həsənoğlunun Ahrar factionna daxil olduğu elan olundu.
- ^ a b c d e f g h i j k l Parlamentin 7 december 1919 tarixli ilk iclasında Alimardan bey Topchubashov sədr, Hasan bey Aghayev sədrin baş müavini, Rəhim bəy Vəkilov müvəqqəti baş katib, 15 december 1919 tarixli ikinci iclasında isə Ahmed bey Pepinov baş katib seçildi. Parlamentin 16 january 1919 tarixli səkkizinci iclasında isə Bayram Niyazi Kiçikxanlı və Mehdi bey Hajinski baş katibin müavini seçildilər. Parlamentin 7 august 1919 tarixli sayca altmış üçüncü iclasında Sultan Məcid Qənizadə sədrin ikinci müavini seçildi. Parlamentin 29 december 1919 tarixli sayca yüz on birinci iclasında sədarət üçün səsvermə keçirilir. Alimardan bey Topchubashov yenidən 1 illik müddətə sədr seçilir. Müvəqqəti sədr postunu üzvlər arasında yaşca ən böyük olan Mammadrza agha Vakilov tutur. Seçkilərdə Hasan bey Aghayev yenidən sədr müavini seçilir. Baş katib postuna Mehdi bey Hajinskini seçilir. Parlamentin 12 january 1920 tarixli sayca yüz on altıncı iclasında Mehdi bey Hajinski baş katiblikdən istefa verdiyini elan edir. Elə həmin iclasda Sultan Məcid Qənizadə sədrin ikinci müavini, Mehdi bey Hajinski və Bayram Niyazi Kiçikxanlı katiblik (baş katibin müavini) postuna seçildilər. Parlamentin 19 january 1920 tarixli sayca yüz on doqquzuncu iclasında baş katibliyə seçkilər keçirilmiş və tək namizəd olaraq baş katib Sosialistlər fraksiyasının namizədi Bağır Rzayev seçilmişdir. Parlamentin 22 january 1920 tarixli yüz iyirminci iclasında Hasan bey Aghayev vəzifəsindən istefa verdiyini elan etdi. Parlamentin 2 february 1920 tarixli yüz iyirmi birinci iclasında seçkilər keçirildi. Mammadrza agha Vakilov müvəqqəti sədr seçildi Seçkilərdə Mammad Yusif Jafarov sədrin baş müavini seçildi. Parlamentin 16 february 1920 tarixli sayca yüz iyirmi beşinci iclasında Bağır Rzayev baş katib postundan istefa verdi. Parlamentin 19 february 1920 tarixili sayca yüz iyirmi altıncı iclasında baş katib postuna sosialistlərdən Rza bəy Qaraşarlı seçildi.
- ^ a b Parlamentin 17 march 1919 tarixli sayca iyirmi dördüncü Khosrov bey Sultanov iclasında komissiyasının çıxarılmış, əvəzinə Behbud Khan Javanshir komissiyaya üzv qəbul olunmuşdur.
- ^ Parlamentin 9 june 1919 tarixli sayca qırx altıncı iclasında mayın 8-dən bu yana iclaslarda iştirak etmədiyi üçün 23 may tarixindən Cəlil bəy Sultanovun üzvlükdən xaric olunduğu elan edildi.
- ^ Parlamentin 20 march 1919 tarixli sayca iyirmi beşinci iclasında Cəlil bəy Sultanbəyovun Independents factionna daxil olduğu haqda parlamentə verdiyi məlumat elan olundu.
- ^ Parlamentin 12 may 1919 tarixli sayca otuz altıncı iclasında Cəlil bəy Sultanovun Independents factionndan çıxaraq Müsavat Partiyasına daxil olduğu haqda parlamentə verdiyi məlumat elan olundu.
- ^ a b c d e f g h Parlamentin 4 february 1919 tarixli sayca on ikinci iclasında seminariya müdiri Firudin bəy Köçərlinin və ədliyyə naziri müavini Teymur bey Makinskynin öz xidmətlərində qalaraq üzvlükdən istefa verdiyi elan edildi. Həmçinin elan olundu ki, Bakı qubernatoru Museyib bey Akhijanov, Cəmil bəy Ləmbəranski, Aliagha Hasanov, Sadykh bey Aghabeyov, Mammad Yusif Jafarov, Hamid bey Shahtakhtinski ilə bağlı isə "ədəmi-ictimai" qanununa görə parlamentdən xaric olunurlar. İbrahim ağa Vəkilov parlamentin 5 february 1919 tarixli sayca on üçüncü iclasında "ədəmi-ictimai" qanununa əsasən vəzifəsində qalaraq üzvlükdən istefa verdi.
- ^ Parlamentin september 1919 tarixçi sayca yetmişinci iclasında Javad bey Malik-Yeganovnin Independents factionndan çıxdığı və heç bir fraksiyaya daxil olmadığı elan edildi.
- ^ a b Parlamentin 18 october 1919 tarixli sayca səksən beşinci iclasında İsgəndər bəy Axundovun Independents factionndan çıxdığı və Javad bey Malik-Yeganov ilə birgə Ittihad factionna daxil olduğu elan olundu.
- ^ Parlamentin 16 january 1919 tarixli səkkizinci iclasında etibarnamə komissiyası sənədlərinin düzgünlüyünün təsdiq olunduğunu və üzvlüyə qəbul olunmanın tam təsdiqini səsə qoymaq istəsə də, Əhməd bəy Ağayev artıq üzvlükdən imtina etmişdi.
- ^ a b Parlamentin 26 december 1918 tarixli beşinci iclasında müəyyən səbəblərdən məbusluqdan istefa verdiyi elan olundu. Onun əvəzinə Musa bey Rafiyev üzv seçildi.
- ^ Parlamentin 3 november 1919 tarixli sayca doxsan üçüncü iclasında Əşrəf bəy Tağıyevin Ahrar factionndan ayrılaraq Müsavat və Independents factionna daxil olduğu elan olunmuşdur.
- ^ Parlamentin 19 june 1919 tarixli sayca qırx doqquzuncu iclasında heç bir fraksiyaya daxil olmadığını və tək qaldığını elan etdi.
- ^ a b c d e f g Parlamentin 11 october 1919 tarixli sayca səksən ikinci iclasında Sergey Remizovun qanun layihəsi komissiyasından çıxdığı və əvəzində Zaxarovun komissiyaya üzv qəbul olunduğu, Sergey Mixaylovun etibarnamə komissiyasından çıxdığı və əvəzində Sergey Remizovun komissiyaya üzv qəbul olunduğu, Stepan Taqianosovun maliyyə komissiyasından çıxdığı və əvəzində Yervand Taqianosovun komissiyaya üzv qəbul olunduğu elan olundu.
- ^ Parlamentin 5 may 1919 tarixli sayca otuz üçüncü iclasında və 26 may 1919 tarixli sayca qırx birinci iclasında Hacı Əli Qasımoğlu 1 ay ərzində iclaslara qatılmadığı və səbəb barədə məlumat vermədiyi üçün məbusluqdan xaric edildi.
- ^ a b Parlamentin 18 october 1919 tarixli sayca səksən beşinci iclasında məzuniyyət vaxtından 15 gün keçdiyi və məlumat vermədiyi üçün Hacı Əli Qasımoğlu və Hacı Molla Əhməd Nuruzadə 2 october 1919 tarixindən parlamentdən xaric hesab olundular. Abdulla bəy Əfəndizadə bu qərara etiraz etsə də, sadəcə ixrac tarixini 9 october olaraq dəyişməyə nail oldu.
- ^ Parlamentin 5 january 1920 tarixli sayca yüz on dördüncü iclasında Hacı Əli Qasım oğlu ailəvi səbəblərdən istefa etdiyini açıqlayan məktubu elan olundu.
- ^ Parlamentin 9 november 1919 tarixli sayca doxsan beşinci iclasında Hacı Hüseyn Əfəndiyev 2 həftədən artıq üzrsüz səbəbdən iclaslarda iştirak edmədiyi üçün üzvlükdən azad edildiyi elan olundu. Belə ki, onun vaxtı 22 october tarixində dolmuşdu.
- ^ a b Üç komissiyada eyni zamanda fəaliyyət göstərməyin çətin olduğunu elan edərək əvəzinə Hacı Hüseyn Əfəndiyevin üzv qəbul olunması şərti ilə Muxtar Əfəndizadə maliyyə komissiyasından istefa vermişdir.
- ^ Parlamentin 24 november 1919 tarixli sayca yüzüncü iclasında sənədlərdə problem yarandığı üçün səhvən üzvlükdən xaric edilən Hacı Hüseyn Əfəndiyevin üzvlüyü bərpa olunur.
- ^ a b c Parlamentin 9 february 1920 tarixli sayca yüz iyirmi üçüncü iclasında maliyyə və büdcə komissiyasından çıxmış üzv Mustafa bey Vakilov əvəzinə Hasan bey Aghayev 33 səslə üzv seçildi.Mehdi bey Hajinskinin qanun layihəsi komissiyası üzvlüyündən istefa verdiyi açıqlandı.
- ^ Parlamentin 26 may 1919 tarixli sayca qırx birinci iclasında 2 həftə müddətində iclaslarda iştirak etmədiyindən və məlumat vermədiyindən məbusluqdan xaric edildi.
- ^ Parlamentin 17 july 1919 tarixli əlli altıncı iclasında məbusluqdan xaric edilmiş Qasım bəy Camalbəyovun Hummet tərəfindən üzvlüyə göstərilməsi təklifi elan edilmiş və qəbul edilmişdir.
- ^ Məbusluqdan istefa verdi.
- ^ Parlamentin 22 december 1919 tarixli sayca yüz doqquzuncu iclasında Qulamhüseyn bəy Kazımbəyovun Müsavat və Independents factionna üzv olduğu elan edildi.
- ^ Parlamentin 8 may 1919 tarixli sayca otuz beşinci iclasına Mahammad Maharramovun istefası elan olundu. Onun əvəzinə fraksiyadan Bağır bəy Rzayev üzvlüyə seçildi.
- ^ Parlamentin 18 february 1919-cu il tarixli sayca on beşinci iclasında Mammad Yusif Jafarov həm üzvlükdə, həm Azərbaycanın Tiflisdəki səfiri vəzifəsində mütəxəssis olduğu üçün qalmasını xahiş etdiyi məktub oxunsa da, Mahammad Amin Rasulzadenin etirazı və məbusların yekdil qərarı ilə Cəfərov üzvlükdən ixrac edildi.
- ^ a b c Parlamentin 6 november 1919 tarixli sayca doxsan üçüncü iclasında Yusifəli Əliyev ticarət və ərzaq nazirinin müavinliyinə keçdiyi üçün üzvlükdən çıxmış, əvəzinə Mammad Yusif Jafarov üzv qəbul olunmuşdur. Mixail Vinoqradov isə octoberın 13-dən iclaslara üzrsüz səbəbdən qatılmadığı üçün nizamnaməyə əsasən octoberın 18-dən parlamentdən xaric hesab edildi.
- ^ Parlamentin 10 march 1919 tarixli sayca iyirmi birinci iclasda doktor Mammadrza agha Vakilovun Müsavat Partiyasına daxil olduğu və avtomatik olaraq Müsavat və Independents factionna daxil olduğu elan olundu.
- ^ Parlamentin 5 february 1919 tarixli sayca on üçüncü iclasında iki aydan çoxdur parlamentin iclaslarına qatılmadığı üçün Əşrəf bəy Tağıyev və Mir Hidayat bey Seyidov məbusluqdan ixrac edildi. Mir Hidayat bey Seyidov 23 february 1919-cu ildə vəfat etdi.
- ^ a b Bəzi mənbələrdə Milli Şuranın üzvləri 44 nəfər (yuxarıda göstərilmiş tərkibdə) göstərilsə də, digər mənbələrdən Musa bey Rafiyev və Nariman bey Narimanbeyovnin də Milli Şuranın üzvü olduğu məlumdur.
- ^ a b Parlamentin 13 may 1919 tarixli sayca otuz yeddinci iclasında Nariman bey Narimanbeyovnin əvəzinə maliyyə komissiyasına Rza bəy Ağabəyovun üzv olması təklif olundu.
- ^ Parlamentin 2 october 1919 tarixli səksəninci iclasında Sergey Mixaylovun bəzi səbəblərdən məbusluqdan istefa verdiyi elan edildi.
- ^ Parlamentin 2 july 1919 tarixli sayca qırx dördüncü iclasında Gürcü Milli Şurasından Qriqori Sxakaya əvəzinə Vladimir Bakradzenin üzv göndərilməsi ilə əlaqədar alınmış 25 may tarixli qərarla bağlı məktubun daxil olduğu elan olunmuşdur.
- ^ Parlamentin 16 june 1919 tarixli sayca qırx səkkizinci iclasında Sosialistlər fraksiyasına daxil olduğu elan olunmuşdur.
References edit
- ^ Members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II. Bakı: "Lider". 2005. səh. 419. ISBN 9952-417-44-4 Parameter error in {{ISBN}}: checksum.
- ^ Tadeuş Svitoxovski, Brian C. Collins, Historical Dictionary of Azerbaijan, USA: Scarecrow Press, 1999. — p. 127–128. — ISBN 0-8108-3550-9.
- ^ a b "Zaqafqaziya Seyminin müsəlman fraksiyası və Azərbaycan Milli Şurası iclaslarının protokolları 1918-ci il". Archived from the original on 2021-06-30. Retrieved 2021-06-27.
- ^ a b Nəsiman Yaqublu (08.10.2018). "Camo bəy". Archived from the original on 02.05.20. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, and|archive-date=(help) - ^ "Law on Elections to the Azerbaijani Parliament". Archived from the original on January 18, 2021. Retrieved January 18, 2021.
- ^ "History of the Parliament". Archived from the original on January 28, 2021. Retrieved January 28, 2021.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch; January 25, 2021 suggested (help) - ^ Solmaz Rüstəmova-Tohidi (06.12.2013). "Zaqafqaziya Seymindən Milli Şura". Archived from the original on 27.06.21. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, and|archive-date=(help) - ^ "Milli Şuranın taleyi". Archived from the original on 27.06.21. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=and|archive-date=(help) - ^ "Milli Şura". 28.05.2021. Archived from the original on 27.06.21. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, and|archive-date=(help) - ^ a b "Parlament tarixi". azadliq.org. Sevda İsmayıllı. 07.12.2018. Archived from the original on 2020-10-28. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=and|date=(help) - ^ Dr. Harun Yılmaz (10.04.2018). "Cümhuriyyət necə idarə olunurdu?". bbcazeri.com. Archived from the original on 27.06.21. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=,|date=, and|archive-date=(help) - ^ "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920), Parlament (Stenoqrafik hesabatlar). I cild. — Bakı, "Azərbaycan" nəşriyyatı, 1998, s. 11–12" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2018-02-19. Retrieved 2021-06-27.
- ^ Members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I. Bakı: "Lider". 2004. səh. 32. ISBN 9952-417-14-2 Parameter error in {{ISBN}}: checksum.
- ^ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi: fond 895, siyahı 1, iş 25, vərəq 3,4,5.
- ^ Members of the Parliament of the Azerbaijan Democratic Republic // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I. Bakı: "Lider". 2004. səh. 33. ISBN 9952-417-14-2 Parameter error in {{ISBN}}: checksum.
- ^ "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti". meclis.gov.az. Archived from the original on 27.06.21. Retrieved 27.06.21.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=and|archive-date=(help) - ^ Ollenqren V.K. // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II. Bakı: "Lider". 2005. səh. 280. ISBN 9952-417-44-4 Parameter error in {{ISBN}}: checksum.