The brahmin Sissa ibn Dahir (also called Sessa or Sassa) is a mythical character from India, known for the invention of Chaturanga, the Indian predecessor of chess, and the Wheat and Chessboard Problem he would have presented to the king when he was asked what reward he'd like for that invention.[1]
A legend of the invention of chess edit
Synopsis edit
Sissa invents chess for an Indian king for educational purposes. In gratitude, the King asks Sissa how he wants to be rewarded. Sissa wishes to receive an amount of grain which is the sum of one grain on the first square of the chess board, and which is then doubled on every following square.[2]
This request is now known as the Wheat and Chessboard Problem, and forms the basis of various mathematical and philosophical questions.
Historical origin edit
Until the nineteenth century, the legend of Sissa was one of several theories about the origin of chess. Today it is mainly regarded as a myth because there is no clear picture of the origin of chaturanga (an ancient Indian chess game), and from which modern chess has developed.
The context of the mythical Sissa is described in detail in A History of Chess. There are many variations and inconsistencies, and therefore little can be confirmed historically. Nevertheless, the legend of Sissa is placed by most sources in a Hindu kingdom between 400 and 600 AD, in an era after the invasion of Alexander the Great. The myth is often told from a Persian and Islamic perspective.[3]
However, the oldest known narrative believed to have been the basis for the legend of Sissa is from before the Islam. It tells of Husiya, daughter of Balhait, a queen whose son is killed by a rebel, but of whom she does not initially hear the news. This news is subtly announced to her through the chess game that Sissa introduced to her.[4]
Variations edit
Heden zijn er meerdere verhaallijnen over Sissa's vermeende uitvinding van het schaakspel. Er zijn ook verschillende interpretaties van wie Sissa was (bramaan, vizier[5], minister, wiskundige[6], boer[7]) en van zijn nationaliteit (Indisch, Perzisch). Ook de Koning's naam varieert (Shahram,[3] Balhait[8]). In sommige verhaallijnen eindigt Sissa als de volgende koning en in anderen wordt hij juist gestraft voor zijn buitenproportieel verzoek. Ook wordt in enkele variaties in plaats van graan, rijst[9] of mais[10] gebruikt. Oorzaak van al deze variaties ligt wellicht in de interpretatie van talen, ontwikkeling van taal in de loop van de tijd, het doel waartoe de mythe verteld wordt, en het typische fenomeen dat oraal doorgegeven verhalen in de loop van de tijd vervormen.
In het algemeen kan de verhaallijn van Sissa's legende opgedeeld worden in meerdere fasen. Er bestaan voor elk van deze fasen meerdere varianten:
- De aanleiding voor de uitvinding van het schaakspel;
- Afleiding voor een koning dat gepassioneerd was van oorlogsvoering, maar die al zijn vijanden verslagen had en zich toen stierlijk verveelde.
- Een vredelievende koning zocht naar een middel waarmee zijn collega's ruzies zonder bloedvergieten konden uitvechten.
- Een jonge en onervaren koning die naar een spel zoekt waarmee met weinig ervaring en zonder bloedvergieten militaire opleiding gedaan kan worden.[3]
- Een jonge en eigenwijze koning die niet beseft dat het succes van zijn regering en welzijn van het land afhankelijk is van zijn onderdanen.[11]
- Een koning die bedroefd is om het verlies van zijn geliefde zoon in de oorlog en als gevolg daarvan zijn koninkrijk verwaarloost.[12]
- Een koning die als een tirant zijn onderdanen onderdrukt.[13]
- Een jonge en onervaren koning die naar een spel zoekt waarmee goed bestuur geleerd kan worden.[8]
- Een koning die Sissa vraagt een spel uit te vinden dat mentale eigenschappen als oplettendheid, visie, beoordeling, weerbaarheid, analyse en redeneren stimuleert, en zodoende als tegenpool van gokspelen zou functioneren.[4][14]
- De uitvinding en introductie van het schaakspel;
- Sissa introduceert het schaakspel direct aan de koning.
- Het schaakspel wordt via een omweg aan de koning bekend gemaakt om zijn trots niet te krenken.
- De koning laat zijn eerste minister het spel leren om daarna via demonstratiepartijen met Sissa het zin van de spel te begrijpen.
- De les die Sissa middels het schaakbord aan de koning overdraagt;
- De koning is geheel afhankelijk van zijn onderdanen in zijn handelen; en het vereist goede coordinatie tussen alle partijen;
- Het schaakspel is trainingsmateriaal om de kunst van oorlogsvoering te leren;
- De les die Sissa middels het graankorrelvraagstuk aan de koning overdraagt;
- De consequenties voor Sissa voor zijn gewenste beloning. De oudste bronnen lijken daar niks over te zeggen. Recentere bronnen geven soms een tot de verbeelding sprekende draai ter afsluiting van het verhaal:
- Sissa wordt gestraft door ter dood veroordeling[15][16], verbanning.
- Sissa wordt gestraft door in de gevangenis tot het einde van zijn dagen de graankorrels te tellen die hij verdiend zou hebben.[17]
- Sissa wordt beloond, en als alteratief voor het graan krijgt hij een koninkrijk toegewezen, de hand van de koning's dochter...
- Sissa wordt een vertrouweling van de koning.[18]
- Wanneer de koning zich de wijsheid van Sissa's wens realiseert, vraagt Sissa dat de graan onder hen die het het hardst nodig hebben wordt verdeeld en trekt hij zich terug.[19]
Synthese van de meest gangbare varianten edit
In de vijfde eeuw van onze jaartelling was een koningrijk nabij de Ganges rivier in het toenmalige India waarvan het bestuur in handen was van een onervaren doch tiranieke koning Shahram. Het land en het volk leed onder zijn bestuur. Hofleden probeerden de koning van zijn slechte bestuur bewust te maken, maar slaagden er niet in. Er bevond zich onder hen de Brahmaan Sissa, die zeer gerespecteerd werd om zijn wijsheid en onderricht. Sissa bedacht een manier om de koning zonder gezichtsverlies bewust te maken van het effect van zijn regeren.
Hij bedacht daartoe een spel, dat hij Shaik de koning noemde. Dit spel werd zodanig ontworpen dat de koning het voornaamste van alle stukken was en daardoor ook altijd het mikpunt van alle vijandelijke acties was. Hij zou zich alleen nooit kunnen verdedigen noch een tegenaanval kunnen opzetten en werd daarom omringt met stukken van verschillende waarde en specifieke eigenschappen die de Koning niet had maar wel van afhankelijk zou zijn. De inrichting van het spel maakte duidelijk hoezeer de koning afhankelijk was van zijn onderdanen en hoe hij slechts in goede verstandhouding met hen succesvolle campagnes kon leiden. Het zou tevens duidelijk dat de koning slechts door bescherming en offering van anderen in leven kon blijven en hij zich slechts van hun loyale dienst kon vergewissen middels goede verstandhouding en wederzijdse ondersteuning. In tijden van grote nood en overmacht, zo bleek uit het spel, waren zelfs de geringste dienaren van cruciaal belang in de bescherming van de koning en het land. De koning was het hoofd van het land dat niet zonder zijn basis en ledematen kon functioneren.
Sissa introduceerde het spel eerst aan de hofhouding van koning Shahram. Men leerde het spel en vermaakten zich ermee zonder zich bewust te zijn van de fijne bedoelingen van het spel. Het duurde niet lang voordat het ter ore van de koning kwam en hij Sissa beveelde ook hem het spel te leren. Dit was het moment waar Sissa op gewacht had. Hij kon nu de koning spelenderwijze onderwijzen over alle aspecten van goed bestuur dat de koning moest weten.
Het effect van het schaakspel was dat de Koning zich de onjuistheid van zijn handelen jegens zijn onderdanen realiseerde. Dat hij het land niet kon besturen zonder respect voor en overleg met de kleinste onderdaan. Dat oorlogen niet zonder goede coordinatie en strategie met zijn onderdanen gewonnen konden worden. Sterker nog, dat hij zonder zijn onderdanen helemaal niets klaar zou krijgen. De koning was vol van verbazing en genot over deze openbaring. Hij beval dat schaakborden in alle tempels geplaatst werden, zodat iedereen het spel kon leren, en daarmee ingewijd zou worden tot de kunst van oorlogsvoering. Het schaakspel was een eerbetuiging aan het geloof en de wereld. Hij dankte de hemel dat zijn regering met een dergelijke uitvinding gesymboliseerd kon worden.
Koning Shahram wilde Sissa belonen en zei “je kunt me vragen wat je begeert”. “Ik wens slechts”, antwoorde Sissa, “graan in de hoeveelheid bepaald door een korrel op het eerste veld van het schaakbord te leggen, en dan het dubbele aantal op elk volgende veld. Hoeveel dat ook moge wezen, dat is wat ik wens”. De koning verbaasde zich over Sissa’s bescheidenheid. Vroeg hij werkelijk slechts om wat graan in plaats van alle rijkdom dat hij kon schenken? Maar ondanks zijn aandringen hield Sissa voet bij stuk en de koning gaf gelaten de order aan zijn schatbewaarder.
Het duurde lang voordat de schatbewaarder terugkwam. “Waar heb je ons zo lang op laten wachten”, vroeg de koning ongeduldig. “Sire”, zei de boekhouder, “wat Sissa wenst gaat onze schatten te buiten.” De koning vermoedde dat er een misverstand was, en vroeg om uitleg. “Sire”, zei de boekhouder, “wat Sissa wenst vergt zoveel korenzolders vol met graan, dat u niet bij machte bent uw woord te houden.” Het ging om zoveel graan dat het de wereldproduktie te buiten ging. Toen de koning overtuigd was middels de getoonde berekeningen riep hij uit: “Jouw genialiteit om zulke wens te bedenken is nog bewonderingswaardiger dan het talent waarmee je het schaakspel hebt uitgevonden!”
In feite deed Sissa deze wens slechts om de koning en passant nog een extra les te geven: dat hij ten alle tijden bedachtzaam zou handelen en zich niet blind zou laten misleiden door schijnbaar goede bedoelingen van de vertrouwelingen die hem omringden.
Externe links edit
- More about the legend of Sissa and the invention of chess can be found on the Dutch Wikipedia Sissa (mythische brahmaan).
Sources edit
- ^ Ibn Khallikan's Biographical Dictionary Vol.3 (1814) , p.71 ff
- ^ The Universal Magazine of Knowledge and Pleasure (1797),, "Origin of the Game of Chess", pp400-1
- ^ a b c Murray, H.J.R. (1913), A history of chess, Oxford. Het wordt algemeen beschouwd als het naslagwerk van de schaakgeschiedenis. Zie hiervoor ook de Engelstalige Wikipedia pagina over A History of Chess.
- ^ a b Gordon et al (ed., 2018) The Works of Ibn Wadih Al-Yaqubi, Brill, pp.354-357
- ^ dodona.ugent.be
- ^ (23.4.2012) Indian Tale: The Story of Rice Grains on the Chessboard
- ^ National Centre for Excellence in the Teaching of Mathematics
- ^ a b Cazaux and Knowlton (2017), A World of Chess - Its Development and Variations through Centuries and Civilizations, McFarland, pp.327-328
- ^ Chess Made Fun
- ^ The American Chess Magazine (1847) (1847), "The origin of the Game of Chess", p.119
- ^ a b Verbeek (1861), De Hollandsche Schaakspeler
- ^ Overblog
- ^ a b The Edinburgh Encyclopaedia (1830), p.173
- ^ Chessncrafts
- ^ The Seduction of the Exponentional Curve, Forbes
- ^ Why did the King order execution of the inventor of chess game?
- ^ Reactie van Evargalo (16.19.2018) op history.stackexchange.com
- ^ La Belle Assemblée, 1808, p. 130-1
- ^ Padma, T.V. (?) Mathematwist: Number Tales from Around the World, "A brainteaser from India", pp. 33-9.