| Warsaw Thermopylae | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Part of the Siege of Warsaw, during the Invasion of Poland of the Second World War | |||||||
| |||||||
| Belligerents | |||||||
 Poland |
 Germany | ||||||
| Commanders and leaders | |||||||
| Bronisław Kamiński † | Friedrich Olbricht | ||||||
| Units involved | |||||||
| 30th Kaniów Infantry Regiment | 24th Infantry Division | ||||||
| Strength | |||||||
| 900 infantry soldiers | one infantry division, sever tanks, 70 artillery guns | ||||||
| Casualties and losses | |||||||
| around 600 dead and 250 wounded | - | ||||||
The Warsaw Thermopylae,[a] also known as the Battle of Placówka,[b] was a battle fought on 21 September 1939 in the village of Placówka, near Warsaw, Poland, during the Siege of Warsaw, part of the Invasion of Poland during the Second World War. It was fought between the 30th Kaniów Infantry Regiment of the Polish Armed Forces, counting 900 people, led by Bronisław Kamiński, against the attacking 24th Infantry Division of German Wehrmacht, led by Friedrich Olbricht, with aid of several tanks and 70 artillery guns. The battle ended with German victory, and retreat of Polish forces, which suffered heavy loses of 600 people being dead and 250 wounded. However, the battle had slowed down German advances towards Warsaw, allowing Poznań and Pomeranian Armies to get to the city, to help in its defense.
Before the battle
edithttps://bielany.um.warszawa.pl/-/zapomniana-placowka
Podczas wojny obronnej 1939 r. osada Placówka stała się „warszawskimi Termopilami”. W tym miejscu kilkuset polskich żołnierzy – niczym waleczni Spartanie – broniło stolicy przed nawałą wojsk niemieckich, osłaniając odwrót oddziałów z rozbitej Armii Poznań, maszerujących przez Puszczę Kampinoską do Warszawy po bitwie nad Bzurą. 20 września I batalion 30 Pułku Strzelców Kaniowskich pod dowództwem majora Bronisława Kamińskiego zajął zalesione wydmy na północnym skraju miejscowości.
The battle
editAftermath
edithttps://bielany.um.warszawa.pl/-/zapomniana-placowka Żołnierze trwali na stanowiskach przez cały dzień, dzielnie odpierając ataki przeciwnika. Nazajutrz batalion otrzymał rozkaz, by przygotować się do obrony w osiedlu Placówka. Mieszkańcy osady częstowali żołnierzy zupą, kawą i herbatą, z ciekawością wypytywali o sytuację na froncie. Około wpół do dziesiątej na okopujących się podkomendnych Kamińskiego niespodziewanie spadł grad niemieckich pocisków artyleryjskich. Przerażeni mieszkańcy zbiegli do piwnic swoich domów. W osadzie wybuchły pożary, gęsty dym spowił całą okolicę. Od strony Wólki Węglowej i Gaci nadciągnęli Niemcy. Mieli przytłaczającą przewagę w ludziach i sprzęcie. Rozgorzała zaciekła walka, dochodziło nawet do starć na bagnety. Na ulice Placówki wjechały niemieckie czołgi. W krwawym, ponad godzinnym boju polski batalion został niemal doszczętnie zniszczony. Poległ major Kamiński, zmierzający z odsieczą swoim kolegom. Dzięki poświęceniu obrońców Placówki, którzy ściągnęli na siebie atak przeciwnika, wielu polskich żołnierzy cofających się znad Bzury mogło bezpiecznie dotrzeć do Warszawy i wzmocnić jej obronę. Poległych „kaniowszczyków” pochowano na cmentarzu wawrzyszewskim. Niemcy dwa dni po bitwie rozstrzelali sześciu mężczyzn z Placówki, w tym rzeźbiarza Belowa. Ofiary zbrodni upamiętnia kapliczka wykonana z pnia brzozy, stojąca przy skrzyżowaniu ulic Kabaretowej i Palisadowej.
Krewki major Kamiński i jego dziewięciuset żołnierzy stanęli naprzeciw wielkim siłom wroga. Bohaterska obrona Placówki zatrzymała napór Niemców na Warszawę. Straszny bój na małej powierzchni był tragiczny w skutkach. Zginęło, po obu stronach, ponad tysiąc żołnierzy. Walczyli twarzą w twarz, na broń białą. W odwecie Niemcy dopuścili się zbrodni na ludności cywilnej.
„Blitzkrieg”, czyli wojna błyskawiczna. Niemcy wymyślili tę taktykę, by szybko zdobywać nowe terytoria. Według planu mieli zająć Warszawę z marszu. Szybko, łatwo i bezboleśnie. Rzeczywistość była nieco inna. Polacy pokrzyżowali im plany. Niestety, tylko na chwilę.
Placówka - niewielka osada za rogatkami miasta (dziś to część Bielan) - stała się celem 30 Pułku Strzelców Kaniowskich. Żołnierzami dowodził krewki major Bronisław Kamiński. Zastała ich cisza. W jednej z piwnic znaleźli przerażonych mieszkańców. Po krótkim rozpoznaniu okazało się, że Niemcy wyszli stąd dzień wcześniej. Zostały po nich nawet butelki z kwaśnym mlekiem.
Kamiński ruszył do niewielkiego dworku znajdującego się na końcu wioski. Tam - w willi słynnego przedwojennego aptekarza, Edwarka Gessnera, datowanej na 1923 rok - urządził swój sztab.
ZOBACZ TEZ | Przed świtem 21 września batalion, w sile dziewięciuset mężczyzn, zaczął budować umocnienia. Wiedzieli, że przyjdzie im walczyć z nacierającymi z dużą siłą Niemcami. Rozkaz zajęcia Placówki mjr Kamiński otrzymał od generała Franciszka Altera z armii „Poznań”. Co ciekawe, o akcji nie wiedział bezpośredni przełożony majora.
Plan był prosty. Strzelcy Kaniowscy mieli związać Niemców walką. W tym czasie dwie, rozbite w bitwie pod Bzurą, armie: „Poznań” i „Pomorze” przedostawały się do Lasu Bielańskiego. Nadrzędnym celem było uniemożliwienie Niemcom przerwania szosy Warszawa-Modlin. Chodziło o to, by opóźnić ich marsz na Warszawę.
Prawe i lewe skrzydło obsadziły kompanie dwóch poruczników: (starszego) Karola Langego oraz (młodszego) Antoniego Raka. W obwodzie, w głębi, ulokowano formacje obronne Tadeusza Rudkowskiego. Ze wspomnień żołnierzy wynika, że do dyspozycji mieli jedynie 12 działek przeciwpancernych i ciężkie karabiny maszynowe. Nie było wsparcia artyleryjskiego.
Ogień i blask bagnetów Rano, około godziny dziewiątej, żołnierze tworzyli jeszcze stanowiska bojowe. Nagle z oddali wyłoniły się oddziały wroga. Od strony Wawrzyszewa - 3 bataliony, od Wólki Węglowej - czołgi. Poza tym prawie setka dział, moździerzy i broni maszynowej. Wieś płonęła. W powietrzu świszczały kule. Odpalono ckm-y. Przeciwnicy podchodzili coraz bliżej i bliżej. Wkrótce znaleźli się na wyciągnięcie ręki. Na wąskich uliczkach Placówki rozpoczęła się walka twarzą w twarz na broń białą, na śmierć i życie. W ruch poszły bagnety, kolby i granaty ręczne.
Z oddali wciąż napływały wojska niemieckie, które miały sporą przewagę liczebną. Nie było jednak odwrotu. Z odsieczą ruszyła formacja obronna Rudkowskiego. Na czele stanął sam major Kamiński z pistoletem w ręku. Niemcy, nie licząc się z własnymi stratami, rozpoczęli ostrzał artyleryjski. Rozpętało się piekło.
„Już nie było dystansu między atakującymi a obrońcami, jedni i drudzy razem ginęli, spleceni w śmiertelnych zmaganiach jak zapaśnicy na macie. (…) Oddziały obrońców rozpadły się na walczące z desperacją grupki, domy płonęły jak zapałki, dym i kurz zasłaniały niebo, utrudniały widoczność, tamowały oddech” - pisał we wspomnieniach Janusz Rataj.
Padł major Kamiński. Za chwilę kapitan Rudkowski i reszta dowódców. Na końcu porucznik Lange, zastrzelony - wbrew honorowi żołnierskiemu - już po bitwie, gdy był bezbronny. Walki ucichły przed południem. Niemcy wygrali, ale zapłacili wielką cenę. Rannych i zabitych było około 1500 nazistów. Wróg w popłochu wynosił poszkodowanych. Polaków jednak pilnował. Ludność cywilna nie mogła im pomóc aż do wieczora. Bilans był przerażający. Z 900-osobowego batalionu majora Kamińskiego poległo 600 żołnierzy, a 250 było rannych. Starcia nie przeżyli dowódcy. Ogrom tragedii sprawił, że bitwę o Placówkę nazywa się „Warszawskie Termopile”. Niemcy tego dnia już nie atakowali. Liczyli własne straty. Na chwilę udało się przerwać ich ofensywę.
Okrutna zemsta Niemców Na bitwie nie skończyło się jednak nieszczęście Placówki. Następnego dnia Niemcy wzięli odwet na cywilach opatrujących rannych żołnierzy.
„_Zaczęli [Niemcy - red.] przetrząsać każdy kąt, jakby czegoś szukając, przekłuwali bagnetami poduszki i pierzyny. Potem wyprowadzili wszystkich przed dom i po oddzieleniu mężczyzn od kobiet i dzieci zaczęli ładować broń. Podniósł się straszny lament wśród dzieci, matki zaczęły zasłaniać im oczy, wciągając na głowy sweterki. Wtedy Niemcy wepchnęli z powrotem kobiety i dzieci do budynku. Gdy wróciliśmy do budynku, huknęły strzały. Egzekucja została dokonana. Jednocześnie poczuliśmy zapach dymu. To Niemcy podpalili dom, wrzucając przez okno do kuchni granat zapalający. (…) Niektórzy mężczyźni byli ranni i żyli jeszcze, gdy nas wyprowadzano. Ojciec mój wił się na ziemi w strasznych mękach. Widzieli to najbliżsi, lecz nie wolno było udzielać jakiejkolwiek pomocy. Sąsiad Kowalski, który dotychczas mieszka w Młocinach, twierdzi, że żywcem ich pochowano_” - wspominała Teresa Żółtowska.
Była to pierwsza zbrodnia wojenna Niemców w Warszawie. W egzekucji zamordowano kilkudziesięciu mieszkańców Wawrzyszewa, Placówki, Wólki Węglowej i Młocin. Mieszkańców przepędzono do obozu w Izabelinie, gdzie spali na gołej ziemi. Więźniowie trafili następnie do Błonia, a po kapitulacji stolicy odesłano ich do domów.
Polegli żołnierze zostali pochowani na Cmentarzu Wawrzyszewskim. W miejscu bitwy, w pobliżu obecnej Huty Warszawa i pętli Młociny, ustawiono pomnik.
Co ciekawe, wojenną zawieruchę przetrwał budynek, w którym mieściło się dowództwo 30. Pułku Strzelców Kaniowskich. Willa Gessnera była do niedawna zamieszkana. Dziś budynek stoi opuszczony, bez kanalizacji i dostępu do ciepłej wody. Zamurowano otwory na okna, a na elewacji umieszczono tabliczkę: „Zakaz użytkowania budynku”. Czeka na generalny remont. A także na upamiętnienie wydarzeń sprzed osiemdziesięciu lat.
Korzystałem z: książki „Bielany. Przewodnik historyczny” Jarosława Zielińskiego, wspomnień żołnierzy 30 Pułku Strzelców Kaniowskich oraz karty budynku przy ul. Palisadowej 7 znajdującej się w Gminnej Ewidencji Zabytków.
https://pl.wikipedia.org/wiki/30_Pu%C5%82k_Strzelc%C3%B3w_Kaniowskich
4-5 września 1939 pułk razem z 10 DP został włączony w skład Armii „Łódź”, z którą walczył w rejonie Sieradza. Wobec przewagi wojsk niemieckich został wycofany do Warszawy i podporządkowany Dowództwu Obrony Warszawy. W drugiej dekadzie września I batalion pułku dowodzony przez mjr Bronisława Kamińskiego walczył między Młocinami a wsią Placówka (obecnie teren Huty „Arcelor Mittal”). 21 września został doszczętnie rozbity. Wówczas poległo około 600 żołnierzy batalionu, a wśród nich mjr Kamiński. Wszyscy zostali pochowani w zbiorowej mogile na Cmentarzu Wawrzyszewskim. Opiekuje się nią młodzież pobliskiej Szkoły Podstawowej nr 80.
Po kapitulacji Warszawy część żołnierzy pułku dostała się do niewoli niemieckiej. Niektórzy przedostali się do Francji, inni brali udział w ruchu oporu nie tylko na terenie kraju, ale też w hitlerowskich obozach koncentracyjnych w: Oświęcimiu, Mauthausen, Gusen, Stutthofie oraz w obozach jenieckich w II C Woldenberg i II D Gross-Born. Żołnierze, którzy przedostali się na Zachód walczyli pod Narwikiem, Monte Cassino, pod Ankoną, Bolonią i w Normandii.
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bitwa_warta_1939.png
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plac%C3%B3wka_(Warszawa)
21 września 1939, w trakcie obrony Warszawy na jej terenie doszło do walk, w wyniku której została zniszczona duża część zabudowań. Po bitwie Niemcy dobijali rannych polskich żołnierzy, a także rozstrzelali sześcioro mieszkańców Placówki za to, że znaleziono przy nich scyzoryki lub brzytwy[3]. Zbrodnie na cywilach upamiętnia symboliczna mogiła, w formie nadrzewnej kapliczki, znajdująca się na rogu ulic Palisadowej i Kabaretowej[4].
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kapliczka_przy_Palisadowej.01.JPG
https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_(Warszawa)
W czasie obrony Warszawy, 21 września 1939 r., na tym terenie miało miejsce wydarzenie określane jako tzw. Warszawskie Termopile. 1. batalion 30. Pułku Strzelców Kaniowskich powstrzymał natarcie niemieckiej 24. Dywizji Piechoty wsparte czołgami i ogniem 70 dział. Obrońcy Placówki, tracąc ok. 600 żołnierzy, ułatwili przedostanie się do Warszawy przedzierającym się przez Puszczę Kampinoską niedobitkom armii „Pomorze” i „Poznań”, rozbitym w bitwie nad Bzurą.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Obrona_Warszawy_(1939)
Mianem „Warszawskich Termopili” została określona walka 30 Pułku Strzelców Kaniowskich stoczona 21 września w rejonie Wawrzyszewa, gdzie I batalion tego pułku, tracąc 500 ludzi, zatrzymał uderzenie niemieckiej 24 Dywizji Piechoty wsparte czołgami i ogniem 70 dział, umożliwiając przedostanie się do miasta niedobitków z bitwy nad Bzurą. Dyskusyjną wśród historyków pozostaje rola generała Juliusza Rómmla, który pomimo znacznych sił (w tym batalionu czołgów) nie udzielił wsparcia Grupie Armii generała dywizji Tadeusza Kutrzeby i nie dokonał koordynacji sił Armii Warszawa i znajdujących się w twierdzy Modlin sił Armii Modlin i GO gen. Wiktora Thommée z Armii „Łódź” z Armiami „Poznań” i „Pomorze”.
https://bielany.um.warszawa.pl/-/warszawskie-termopile-1
1 września oddaliśmy hołd bohaterskim żołnierzom Wojska Polskiego z 30. Pułku Strzelców Kaniowskich poległym na Bielanach 82 lata temu w bitwie, która do historii przeszła jako „Warszawskie Termopile”.
Kilkuset naszych żołnierzy pod dowództwem majora Bronisława Kamińskiego broniło Warszawy przed nacierającym Wehrmachtem. Ginęli w walce, z bronią w ręku. Gdy skończyła się amunicja, ruszyli do walki wręcz. Choć pochodzili z różnych rejonów dawnej Polski, wielu z nich zostało na zawsze tutaj, na Bielanach, na cmentarzu Wawrzyszewskim. Będziemy o nich pamiętać – mówił na uroczystości Grzegorz Pietruczuk – Burmistrz Dzielnicy Bielany.
W upamiętnieniu wzięli udział kombatanci, przedstawiciele firmy Arcelormittal Huta Warszawa(otwiera się w nowej karcie), która opiekuje się pomnikiem, a także samorządowcy i poczty sztandarowe z bielańskich szkół.
https://warszawa.fandom.com/wiki/Pomnik_Warszawskie_Termopile
Pomnik "Warszawskie Termopile" znajduje się na skwerze im. 30 Pułku Strzelców Kaniowskich na Bielanach, w rejonie ul. Kasprowicza i ul. Zgrupowania AK "Kampinos", w sąsiedztwie Huty Warszawa i węzła komunikacyjnego Młociny.
Odsłonięcie pomnika nastąpiło 29 września 1979 roku. Autorem pomnika jest Zbigniew Kowalski. Pomnik został ufundowany przez hutników, aby uczcić pamięć żołnierzy 30 Pułku Strzelców Kaniowskich poległych w obronie Warszawy we wrześniu 1939 roku w bitwie pod Wólką Węglową. Mogiły 500 żołnierzy znajdują się na Cmentarzu Wawrzyszewskim.
Pomnik wykonany jest z żelaza i granitu. Na postumencie znajduje się tablica z napisem: Żołnierzom 30 pułku Strzelców Kaniowskich i ich dowódcy mjr Bronisławowi Kamińskiemu poległym w obronie stolicy w dniu 21.09.1939 r. na terenie Placówki, Wawrzyszewa i obecnej Huty Warszawa. Hutnicy Warszawscy.
NOT RELATED TO THE TOPIC; DIFFERENT "Warsaw Thermopylae" https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4897206/praga-warszawskie-termopile-1944
https://pl.wikipedia.org/wiki/Les%C5%82aw_Bartelski
Cite error: There are <ref group=lower-alpha> tags or {{efn}} templates on this page, but the references will not show without a {{reflist|group=lower-alpha}} template or {{notelist}} template (see the help page).