کاپیسا سر زمین حماسه ها كاپيسا يا كپيس كه به نام نيسا در دفتر خاطرات اسكندر مقدونی درج گرديده است، به معني باغ خدا(ج)، سرزمين سرسبز و شاداب آمده است در دامنه سلسله جبال هندوكش موسوم ه «پار و پاميزوس» قرار دارد. موقعيت فزيكي كاپيسا در بين «69 و 70» درجه طول البلد شرقي و بين «35 و36» درجه عرض البلد شمالي مي‌باشد كه ارتفاع آن از سطح دریا به 1500 متر مي‌رسد. كاپيسا از جمله ولايت هاي شمال زون مركزي مي‌باشد كه به طرف شرق آن ولايت لغمان در استقامت غرب آن ولايت پروان، شمال آن ولايت پنجشير و بطرف جنوب آن ولايت كابل موقعيت دارد. مركز آن شهرك محمودراقي است. مساحت ولايت كاپيسا 1871 كيلومتر مربع بوده و جمعیت آن قرار آمارهاي اخير در حدود 322822 نفر است. ولسوالي هاي ولايت كاپيسا عبارت اند از: كوهستان اول، كوهستان دوم، كوهبندها، نجراب، تگاب و اله ساي. درياي پنجشير از شمال بصوب جنوب و جنوب شرق در جريان بوده ولايت كاپيسا را از ولايت پروان جدا مي‌سازد. كوه پاره هاي سنجن، خمزرگر، ريگروان، بولغين و شیرخانخیل در اين ولايت اخذ موقع نموده اند. كوه پاره هاي سنجن، خمزرگر، ريگروان، بولغين اين ولايت اخذ موقع نموده اند. منابع معدني در ولايت كاپيسا عبارت از ابرك، آهن و بريليم مي‌باشد. اقليم كاپيسا موسم سردي، خشك معتدل دارد. اواسط سالانه بارندگي در حدود 400 ملي‌متر مي‌باشد. حيوانات وحشي مانند: شغال، خرس نصواري، كفتار خط دار و پلنگ در ارتفاعات كوهبندها و كوه هاي نجراب زيست دارند. خاك كاپيسا از نوع خاك هاي چمني و دشتي تركيب گرديده است. سيستم آبياري در اين ولايت به وسيله نهرها صورت مي‌گيرد كه از درياي پنجشير، رود شتل و رودخانه‌ي غوربند سرچشمه مي‌گيرند. نهرهاي بزرگ اين ولايت كه در ولسوالي هاي مركزي آن موقعيت دارد عبارت از نهر خواجه، نهر رزاق، نهر ريگروان و نهر افغان مي‌باشد. حاصلات زراعتي در اين ولايت عبارت از گندم، جو، جواري، برنج، پنبه و همچنان ميوه هاي انگور، انار، توت، زردآلود، خربوزه و تربوز (هندوانه)در اين ولايت به وفرت حاصل مي‌دهند. سبزي هاي متنوع در اين ديار كشت مي‌گردد و اكثر مردم كاپيسا زراعت پيشه بوده و مالدار (پرورش دام)هستند. حيوانات اهلي از قبيل شتر، گاو، گوسفند، بز، اسب و خر را نگهداري مي‌نمايند. مردم كاپيسا داراي مليت هاي تاجيك، پشتون و پشه‌يي بوده كه اكثريت آن را تاجيك ها تشكيل ميدهد و به زبان هاي دري، پشتو، پشه‌يي و پراچي صحبت مي‌نمايند. منازل مردم اين سرزمين بشكل ديوار خشتي، سقف چوبي، ديوار سنگي و سقف چوب پوش اعمار مي‌گردد. در ولايت كاپيسا شخصيت هاي بزرگي چون: ميرمسجدي‌خان غازي، آخوندزاده محمد غلام غلامي مولف «جنگنامه غلامي» و... در دوران جنگ هاي افغان و انگليس، محمد ربيع گلبهاري ملك الشعراي عصر اكبرشاه در هندوستان، صاحبداد كوهستاني ملك الشعراي عصر امير عبدالرحمن. همچنان عبدالكريم خان كوهستاني و وزير عبدالرحيم خان نايب سالار كه هر كدام در عصر خويش حماسه ها آفريده اند و نام خود را ثبت صفحات زرين تاريخ اين سرزمين ساخته اند. سابقه تاريخ ولايت كاپيسا به دوران كنشكاي كبير امپراتور كوشاني و همچنان دوران بودايي يونان باختري ارتباط مي‌گيرد كه كاپيسا پايتخت تابستاني كنشكا انتخاب شده بود. خمزرگر يكي از مركزهاي مهم آيين بودايي بوده، دو هيكل مكشوفة بودا كه از نشانه هايش آتش زبانه مي‌كشد و از كف پاي شان آب فوران مي‌كند از ساحه موري خمزرگر و دومي از سنجن بدست آمده است.