Wikipedia

User:Yerevantsi/sandbox/Sevan

< User:Yerevantsi‎ | sandbox
Lake Sevan

https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_13.djvu/66 - 67

Hakobian, T. Kh.; Melik-Bakhshian, St. T. [in Armenian]; Barseghian, H. Kh. [in Armenian] (1998). "Սևանա լիճ [Lake Sevan]". Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան [Dictionary of Toponyms of Armenia and Surrounding Regions] Volume IV (in Armenian). Yerevan University Press. p. 577.

http://lraber.asj-oa.am/3448/

http://lraber.asj-oa.am/2447/

Name edit

https://archive.org/details/anillustratedde00seargoog/page/290/mode/1up?view=theater The country consists of a mass of mountains, crowding on each other and filling up the whole space with volcanic amphitheatres. One of the largest of these amphitheatres is occupied by the great fresh-water lake of Gukcha (blue lake), called also Sivan, the surface of which is five thousand three hundred feet above the level of the sea.

[1]



In the 7th century Ašxarhac′oyc′, now attributed to Anania Shirakatsi, the lake is called

Hewsen, Robert H. (1992). The Geography of Ananias of Širak. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag.


Gelakuni https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak/page/n119/mode/2up p. 193

map https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak/page/n49/mode/2up 66A

mentions https://archive.org/details/TheGeographyOfAnaniasOfSirak/page/n245/mode/2up



[2]

from a cuneiform inscription by Rusa on a rock near lake Sevan we learn he conquered a country named Uelikuni (Uelikuhi)

its stem uel- can be traced to Indo-European *uel-, related to the name Uel- (Vel-), Indo-European god with dragon-like characteristics;

Geghark'uni (Gelark'uni) is a phonetic transformation of the original Uelikuni.


62 На территории исторической Армении с мифологическим корнем *uel- можно связать:14 Gelamay— (род. падеж ' от Gelam)—общее название провинций Sodk' и gelak'uni, Гехамских гор, озера Севан;

64 В урартских надписях одна из „стран" западного берега Севанского озера (совр. район Камо Арм. GCP) называлась Uelikuni или Uelikuhl, от которой происходят арм. getak'unl, geiark'uni" (груз. Gelakuni). Это показывает происхождение gelak'uni, а также косвенно и других близлежащих топонимов (gel, gelam и т. д.) от праформы uel-, которые могут быть.сведены к индоевропейскому *uel- (а некоторая часть их, возможно, к *Нуе1-„волна"). [3]


Gharagyozyan, Armen (2004). "Գեղամա երկիրն աշխարհագրական անվանումներում [The Geghama Country in Geographical Names]". Patma-Banasirakan Handes (in Armenian) (3): 207–216.

Political history edit

Following the 1918 Treaty of Batum, the First Republic of Armenia was notably limited to the small area between Yerevan and Lake Sevan.


Azerbaijanis claims would have left Armenia surrounded entirely by Azerbaijani territory and limited to the small area between Yerevan city and the western shore of Lake Sevan[4]


The Ottoman surrender provided an unhoped-for opportunity to extend Armenian territories which had been reduced to Yerevan and the Lake Sevan region.[5]

Successive Azerbaijani governments have claimed Lake Sevan as historical land of Azerbaijan.

During the Nagorno-Karabakh War, nationalist president Abulfaz Elchibey, whose tenure lasted from 1992 to 1993, claimed all of Armenia as historic Azerbaijani land and promised to wash his feet in Lake Sevan within his first hundred days in office during his inauguration.[6][7] His successor, former communist Heydar Aliyev claimed that "Historical Azerbaijani lands Goycha, Zangazur and others were given to Armenia with the help of the leaders of the then Soviet government."[8] Ilham Aliyev, who succeeded his father, stated during a parade in 2013 that "The present-day Armenia was created on historically Azerbaijani lands. The Erivan khanate, the Goycha and Zangezur Mahals [districts] are our historical lands."[9] He stated a year later, "The Erivan khanate, Zangezur, Goycha are all our historical lands. We, the Azerbaijanis, must go back to this land, and we will do that! We must restore our territorial integrity."[10]

https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:ADR-x%C9%99rit%C9%99.JPEG Azeri claims

https://hetq.am/en/article/120603 In response to an earlier Armenian Foreign Ministry statement describing Turkey’s recent naval mobilization in the Aegean and Eastern Mediterranean as “illegal and provocative”, Turkey’s Foreign Ministry released the following yesterday.

https://web.archive.org/web/20201212095624/https:/president.az/articles/48793 Zəngəzur, Göyçə, İrəvan mahalı...

Other edit

Pollution

https://news.am/arm/news/68811.html https://news.am/eng/news/68811.html


https://www.facebook.com/watch/?v=860373971004852 «Մեծ քանակությամբ քիմիական նյութեր են լցվում լիճ». Էրիկ Գրիգորյան


[11]


[12]


2004 https://www.azatutyun.am/a/1574805.html

2003 https://www.azatutyun.am/a/1570667.html

2002 https://www.azatutyun.am/a/1568084.html

Ptolemy lists three lakes in Armenia: 1) Lychnitis (Lake Sevan, a name obviously derived from the Armenian term lij "lake") Journal of the Society for Armenian Studies - Volumes 14-16 - Page 203 2005


http://www.unccd.int/ActionProgrammes/armenia-rus2002.pdf

96


https://armenpress.am/eng/news/892150/lake-sevan%E2%80%99s-water-level-hits-record-high-for-last-half-century.html


Battle of Sevan

first republic smallness

demographics

ethnic rus tsrarist map of basin area





https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ethnographic_map_of_the_Erivan_Governorate-1902.png

https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D1%8F%D0%B7%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%B4


https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD



https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Stanford,_Edward._Asia_Minor,_Caucasus,_Black_Sea._1901_(I).jpg


Lake Sevan’s water level hits record high for last half century The current water level of Sevan surpasses the level recorded in 1962 by 4 centimeters. armenpress.am


Hovhanissian, Rafael; Gabrielyan, Bardukh (2000). "Ecological problems associated with the biological resource use of Lake Sevan, Armenia". Ecological Engineering. 16 (1): 175–180. doi:10.1016/S0925-8574(00)00102-6.

Heblinski, Jörg; Schmieder, Klaus; Heege, Thomas; Kwaku Agyemang, Thomas; Sayadyan, Hovik; Vardanyan, Lilit (2011). "High-resolution satellite remote sensing of littoral vegetation of Lake Sevan (Armenia) as a basis for monitoring and assessment". Hydrobiologia. 661 (1): 97–111. doi:10.1007/s10750-010-0466-6. S2CID 44872871.

Parparov, A. S. (1990). "Some characteristics of the community of autotrophs of Lake Sevan in connection with its eutrophication". Hydrobiologia. 191 (1): 15–21. doi:10.1007/BF00026034. S2CID 11553881.


a unique and precious symbol of the Armenian cultural heritage[13]

These changes had various significant adverse impacts on Lake Sevan’s ecology. Perhaps as or more importantly, Lake Sevan is a very major component of Armenia’s cultural heritage, along with its religion and churches[14]

The lowering of the level of water in Lake Sevan caused several important perturbations to the ecology of the lake with severe implications, including the loss of breeding grounds for a number of fish species believed to be endemic to Lake Sevan; a significant reduction of bird diversity due to the drainage of shallow marshes, and a deterioration of the quality of recreational amenities and aesthetic beauty of the lake[15]


Ջրհավաք ավազանից լիճ են թափվում 29 գետ և գետակներ (այդ թվում խոշոր աղբյուրներ` գետի տեսքով), իսկ լճից սկիզբ է առնում միայն Հրազդան գետը, որը հոսում է Երևանով, անցնում Արարատյան հարթավայրով ու լցվում է Արաքս գետը:[16]

1930-ականներից սկսած լճից իրականացվեց մեծածավալ արտահոսքը՝ զարգացնելու ոռոգումը և ապահովելու Սևան-Հրազդան հիդրոէլեկտրակայանների կասկադի աշխատանքը՝ քիմիական և մեքենաշինական արտադրությունը զարգացնելու համար:[17]

Այսպես կոչված “Սևանա լճի հիմնախնդիրը” ծագել է Խորհրդային ժամանակաշրջանում: Լճի բարձրադիր դիրքը բերրի, բայց չորային Արարատյան դաշտավայրի համեմատ, և երկրի սահմանափակ էներգետիկ ռեսուրսները մղեցին ճարտարագետներին լճի ջուրն ինտենսիվորեն օգտագործելու մեթոդներ գտնելու համար: Սևանա լճի ջրային բալանսի ելքային մասի հիմնական տարրը գոլորշիացումն է: Լճից տարեկան գոլորշիացել է մոտ 1,150 մլն. մ3 ջուր, որը կազմում է ընդհանուր ներհոսող ջրի 85-90%-ը: Այդուհանդերձ, որպես տարբերակ, առաջարկվեց կրճատել գոլորշիացումը լճի հայելու մակերեսի կրճատման միջոցով և ջրային ռեսուրսներն ինտենսիվորեն օգտագործել ոռոգման և հիդրոէներգիայի արտադրման համար: Այդ առաջարկի համաձայն, հիմնադրվեց Սևան-Հրազդանի ջրատնտեսական համալիրը լճից բաց թողնվող ջրերի օգտագործման նպատակով: Այն ներառում է 80,000 հա ոռոգվող հողերի ցանցը Արարատյան դաշտավայրում և վեց հիդրոէլեկտրակայանների հիդրոէներգետիկ համալիրը 55 մեգավատ ընդհանուր հզորությամբ: [18]

1933թ. սկսած չորս տասնամյակների ընթացքում ոռոգման և հիդրոէներգետիկ նպատակներով լճից ջուր էր վերցվում բնական հոսքը մեծապես գերազանցող քանակներով, ինչը հանգեցրել է ջրի մակարդակի իջեցման 19 մետրով: Սևանա լճի մակարդակը կտրուկ իջավ 1930-1970թթ. ընթացքում չափից ավելի օգտագործման հետևանքով, որի արդյունքում առաջվ եկան լուրջ բնապահպանական և էկոլոգիական խնդիրներ, ինչպիսիք են ջրի որակի վատթարացումը, գերխոնավ տարածքների չորացումը, բնական միջավայրի ոչնչացումը, տեսակների սուկցեսիաները և կենսաբազմազանության կորուստը: [18]

Սևանա լճի էվտրոֆացման առաջին նախանծաններն ի հայտ եկան 1964թ.: Գիտնականներն այդ ժամանակ կապտա-կանաչ ջրիմուռների արագ աճ արձանագրեցին, մի երևույթ, որը նկարագրվում է որպես “ջրի ծաղկում”: [18]

Ջրի ծավալի կրճատումը հասել է 58.5 մլրդ. խոր. մ-ից մինչև 32.9 մլրդ. խոր.մ. (44 %), իսկ հայելու մակերեսը կրճատվել է 1,416-ից մինչև 1,236 կմ2 (13%):[18]

Լճի էկոլոգիական հավասարակշռությունը վերականգնելու համար անհրաժեշտ էր կանգնեցնել լճի մակարդակի հետագա իջեցումը: Լճի օպտիմալ մակարդակն ապահովելու համար կառուցվեց Արփա-Սևան թունելը, որը տարեկան պետք է մոտ 250 մլն. մ3 ջուր տեղափոխեր Արփա գետից (Եղեգիս վտակից) դեպի Սևանա լիճ: Թունելը շահագործման հանձնվեց 1981թ: Կառուցվեց նաև Որոտան-Արփա թունելը, որը տարեկան 165 մլն. մ3 ջուր էր տեղափոխում Որոտան գետից Սևանա լիճ (Նկար 2): Այս բոլոր միջոցառումների նպատակն էր լճի մակարդակի բարձրացումը 6 մ., որպեսզի վերականգնվի լճի խախտված էկոլոգիական հավասարակշռությունը և ջրի ռազմավարական պաշար կուտակվի լճում: [19]

Սևանա լճի մակարդակի իջեցումը 1980թ. վերջին կազմում էր մոտ 18.5 մ: 1981-2001թթ. ժամանակահատվածում լճի մակարդակը բարձրացել էր (Արփա-Սևան թունելի շահագործման շնորհիվ) 0.9 մ-ով (1981-1990թթ.), որից հետո կրկին իջել է 1.68 մ-ով (1991-2001թթ.), հասնելով իր նվազագույն մակարդակին` 1896.32 մ: Դրանից հետո լճի մակարդակը աճում է: 2001թ. - 2013թ. ընթացքում լճի մակարդակը աճել է 3.9 մետրով, իսկ ծավալը ավելացել է 5.5 մլրդ. խորանարդ մետրով (Աղյուսակ 1 և Նկար 3): 2014թ. դրությամբ լճի մակերեսը կազմում է 1245 կմ2, ծավալը` 37.7 մլրդ. մ3:[19]


Food and Agriculture Organization http://www.fao.org/docrep/003/x2614e/x2614e13.htm https://web.archive.org/web/20140905211043/http://www.fao.org/docrep/003/x2614e/x2614e13.htm

p. 2 Lake Sevan is the largest lake in the Transcaucuses, one of the world’s largest high altitude lakes, and is of tremendous cultural and symbolic significance to Armenia and to the Armenian people. http://siteresources.worldbank.org/ARMENIAEXTN/Resources/Chapter1.pdf https://web.archive.org/web/20140905211359/http://siteresources.worldbank.org/ARMENIAEXTN/Resources/Chapter1.pdf

https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_10.djvu/315

p. 5 Lake Sevan is one of the world’s largest Alpine freshwater lakes in the world and has a central hydrological role in the country. http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadc883.pdf


http://lraber.asj-oa.am/3448/ Սևանա կղզու եկեղեցիները


http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9E01E7D9153FE53ABC4F53DFBE66838F629EDE

http://www.armenianow.com/social/20571/sevan_water_rise

http://www.armenianow.com/hy/node/5902

Laplante, Benoit, Craig M. Meisner, and Hua Wang. "Environment as cultural heritage: the Armenian diaspora's willingness-to-pay to protect Armenia's Lake Sevan." World Bank Policy Research Working Paper 3520 (2005).

Armenia's Lake Sevan, a unique and precious symbol of the Armenian cultural heritage. 

Hovanesian, Rafael, and Harry Bronozian. "Restoration and management of Lake Sevan in Armenia: problems and prospects."Lake and Reservoir Management 9.1 (1994): 178-182.

Soghoyan, Armen, and Khachatur Gasparyan. "Brief review of situation of social psychiatry in Armenia." Annals of general psychiatry 9.Suppl 1 (2010): 1-1. History is stating that first services ever created inArmenia are started in XI century in the island of LakeSevan. As part of the Church offered services they created special homes for disabled people with mentally disturbed persons included.


Gagarinova, O. V., and O. Ya Sayadian. "The hydrological foundations of landscape planning of the Lake Sevan basin." Geography and Natural Resources 30.3 (2009): 294-299

http://www.geoteam.am/media/documents/Technical%20Reports/AssessmentofImpactsofVorotan-Kechut_tunnel&Jermuk_water_resources_arm.pdf


Sevan National Park established on 14 March 1978 by the Council of Minister of the Armenian SSR. It is a state institution protecting an area of 150,100 ha, which includes both the lake itself and 24,800 ha of surrounding land. designated as a Ramsar site on 6 July 1993 [20]


  1. ^ Sears, Robert (1855). An Illustrated Description of the Russian Empire. New York: Robert Sears. p. 295.
  2. ^ Abrahamian, Levon (2006). Armenian Identity in a Changing World. Mazda Publishers. pp. 27–28. ISBN 1-56859-185-3.
  3. ^ Petrossian, Armen (1987). "Отражение индоевропейского корня *ṷel-в армянской мифологии [The reflection of the Indo-European root-*ṷеl in the Armenian mythology]". Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (in Russian) (1): 56–70.
  4. ^ Hovannisian, Richard G. (2004). "Genocide and independence, 1914-21". In Herzig, Edmund; Kurkchiyan, Marina (eds.). The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity. Routledge. p. 105. ISBN 978-1135798376.
  5. ^ Chorbajian, Levon; Donabédian, Patrick; Mutafian, Claude (1994). The Caucasian Knot: The History & Geopolitics of Nagorno-Karabagh. Zed Books. p. 124. ISBN 9781856492881.
  6. ^ Azadian, Edmond Y. (16 August 2012). "For Once, Aliyev May Be Right". Armenian Mirror-Spectator.
  7. ^ "Иван Ратцигер: Азербайджан и анти-армянский анти-фашизм" (in Russian). REGNUM News Agency. 26 November 2009. Эльчибей - заявляет на своей инаугурации: "Через сто дней я буду пить чай в очищенном от армян Степанакерте, а потом мыть ноги в Севане".
  8. ^ "Address of the President of the Republic of Azerbaijan Heydar Aliyev to the Azerbaijani people on the occasion of March 31, Day of Genocide of Azerbaijanis". aliyevheritage.org. Baku: "Heydar Aliyev's Heritage" International Online Library. 27 March 2001. Archived from the original on 2 June 2017.
  9. ^ "Speech by Ilham Aliyev at the official military parade on the occasion of the 95th anniversary of the Armed Forces". president.az. President of Azerbaijan. 26 June 2013.
  10. ^ "President Aliyev says Azerbaijan ready for any scenario". azernews.az. 7 August 2014. Archived from the original on 2 June 2017.
  11. ^ Wilkinson, Ian; Gulakyan, Serozh (2002). "Lake Sevan: A vulnerable resource under threat" (PDF). Earthwise (18). British Geological Survey. ([https://www.bgs.ac.uk/downloads/start.cfm?id=246 link)
  12. ^ Vardanyan, Lilit G.; Ingole, Baban S. (February 2006). "Studies on heavy metal accumulation in aquatic macrophytes from Sevan (Armenia) and Carambolim (India) lake systems". Environment International. 32 (2). Elsevier: 208–218. doi:10.1016/j.envint.2005.08.013.
  13. ^ Laplante, Meisner & Wang 2005, p. 2.
  14. ^ Laplante, Meisner & Wang 2005, p. 3.
  15. ^ Laplante, Meisner & Wang 2005, p. 5.
  16. ^ EEA 2015, pp. 7–8.
  17. ^ EEA 2015, p. 8.
  18. ^ a b c d EEA 2015, p. 9.
  19. ^ a b EEA 2015, p. 10.
  20. ^ Babayan et al. 2006, p. 357.
Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Yerevantsi/sandbox/Sevan&oldid=1190205032"